Thông
thường người Việt Nam chọn những người đàn ông trong làng có các tiêu
chuẩn: Khoẻ mạnh, hoà nhã, tốt tính, làm ăn phát tài, con cháu đuề huề,
trong năm không có đại tang...làm người xông đất nhà mình vào sáng sớm
mồng một tết. Người xông đất sau khi đốt bánh pháo, mở lời chúc tết, đưa
phong bao lì xì cho gia chủ sẽ được đón tiếp niềm nở, được mời ăn uống
và được gia chủ lì xì lại...vì ai cũng tin rằng nhà mình đang đón ông
Phúc vào nhà. Điều này ứng với câu đối nổi tiếng: Tối 30 khép cánh
càn khôn, đóng chặt lại kẻo ma vương đưa quỷ tới / Sáng mồng một lỏng
then tạo hoá, mở toang ra đón ông Phúc vào nhà.... Nhà văn hoá
Hữu Ngọc cho rằng tục xông đất của người Việt biểu hiện ý muốn hướng
thiện, hướng tới điều lành. Bất cứ ai, dù là kẻ trộm cắp, kẻ xấu tính
cũng muốn được một người tử tế, tốt tính tốt nết đến xông đất nhà mình.
Nghĩa là họ muốn trở nên tốt lành hơn, thiện hảo hơn năm cũ. Cái hay của
tục xông đất còn biểu hiện ở chỗ năm nào cũng nhắc lại một lần vào sáng
sớm mồng một tết, khởi đầu của một năm. Tính lặp lại không mệt mỏi này
đã giúp cho tính thiện trong nhân gian tồn tại, không bị thui chột theo
thời gian. Cụ thể và
thực tế hơn, nhà nghiên cứu Nguyễn Vinh Phúc nhận xét: " Thời xưa chỉ có
2 cách chọn người tốt vía xông đất đầu năm. Kẻ làm quan, người có học
chọn người xông đất có tuồi hợp tuổi với chủ nhà. Tất nhiên, người xông
đất phải là đàn ông trụ cột trong gia đình. Đối với người dân lao động
thì đơn giản hơn nhiều: Người được chọn xông đất phải khoẻ mạnh, tốt
tính, và gia cảnh khấm khá, hoà thuận.". Nếu ở thế
kỷ trước, người có học, kẻ làm quan chọn người xông đất năm mới một cách
kỹ lưỡng đến mức trở thành hình thức và khó tính thì thời nay những
người giàu có cũng sính lễ nghĩa không kém. Ý nghĩa chờ mong những điều
lành, tính tốt được thay thế bằng khát vọng cháy bỏng về sự giàu có.
Người ta tìm đến các ông thầy vọc vạch Hán tự, dịch lý... nói tuổi của
mình để nhờ xem chọn người xông đất tuổi nào cho hợp. Thậm chí, nhiều
người còn thuê người xông đất bằng cách đưa tiền trước để đúng giờ đã
chọn đến xông đất và mừng tuổi cho mình. Đối với
người dân, đặc biệt là giới trẻ, niềm tin của họ cũng giản dị hơn, dễ
hiểu hơn tầng lớp làm ăn buôn bán. Đôi vợ chồng trẻ Thành - Ánh (Khu Tập
thể Định Công) dự định chọn một người bạn thân năm vừa rồi đẻ con trai
để được hưởng vía tốt với mong muốn sinh được con trai trong năm tới, dù
người đó không hợp tuổi với anh Thành. Nhà văn hoá
Hữu Ngọc chỉ quan tâm tới ý nghĩa thanh tẩy tinh thần, khả năng tự làm
mới bản thân mình chứ không kiêng cữ bất cứ một điều gì của tục xông
đất. Vị sứ giả văn hoá của Việt Nam này đã nhiều lần mời bạn bè người
nước ngoài không biệt biệt nam nữ tới nhà ăn bánh chưng vào lúc giao
thừa, ăn bữa cơm thân mật vào sáng mồng một tết. Bản thân nhà nghiên cứu
Nguyễn Vinh Phúc cũng rất “dễ tính” khi chọn người xông đất: “Năm nào
tôi cũng mời một người bạn thân đến xông nhà, không kể năm đó là năm con
gì hay bạn tôi có hợp tuổi không”.
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Thanh Vân (XemTuong.net)
